Латын әліпбиіне көшу әлеуметтік-саяси маңызы зор, өйткені тәуелсіздіктің негізгі нышандары немесе өзге мемлекеттің Елтаңбасы, Туы, Гимні және жазбасы болып табылады. Осыған байланысты қазақ тілінің қазақстандық қоғамның зияткерлік бөлігі тарапынан латын қарпіне көшуге деген уәждеме ең алдымен саяси, мәдени және әлеуметтік факторларға негізделеді.
Латын әліпбиіне көшу қандай да бір басқа тіл мен оның хаттарын жоққа шығармайды, ең алдымен қазақ әліпбиін және орфография ережелерін реформалауға бағытталған. Мұндай реформалаудың қажеттілігі қазіргі қазақ алфавиті мен орфографиясы қазіргі қазақ тілінің дыбыстық құрамы мен орфографиясы заңдарының негізгі ерекшеліктерін ескермейді. Латын әліпбиіне көшу арқылы қазақ хатын реформалау бірқатар әлсіздіктерді, қазіргі қазақ орфографиясының дәл емес сәттері мен ережелері жоюға бағытталуы тиіс. Мұндай сәттерге, атап айтқанда, бұрын болмаған бірнеше әріптердің қазақ әліпбиіне енуін, лексикалық бірліктердің көп бөлігі алынған жағдайда орфографиялық ережелер мен орфоэпиялық нормалар арасындағы қайшылықты жатқызуға болады.
Әлемнің 80% - ы латын әліпбиін пайдаланады және қазақстандықтарды жалпы трендке тарту әлемдік қауымдастықпен ықпалдасу деңгейін едәуір арттырады. Латын графикасын енгізудің соңғы күні анықталды-2025ж. Н.Ә.Назарбаев біздің еліміз 2015 жылға қарай әлемнің бәсекеге қабілетті отыз елінің қатарына кіруіне және латын графикасына көшу Қазақстан Республикасының халықаралық аренадағы ұстанымын нығайтуға ықпал ететініне сенімді болуға ұмтылады.
№4 Ақкөл орта мектебінде латын әліпбиін оқу үдерісіне енгізу бойынша жоспарлы жұмыстар жүргізілуде.
№ |
Іс-шараның атауы |
Ақпарат |
Жауапты |
1 |
"Латын әліпбиі-өркениет жолы" атты оқушылар мен педагогтар арасында ақпараттық - түсіндіру әңгімесі. |
Қазақ тілінің латын графикасына көшуінің артықшылықтары, мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту, қазіргі заманғы ақпараттық технологияларға кеңінен қол жеткізу мүмкіндігі туралы түсіндірілді. |
Муса Майгуль |
2 |
«Латын әліпбиі жаңа көшке бастар керуен басы» ойын сабағы
|
Іс-шара барысында балаларға мемлекеттік тілдің латын графикасына көшуінің маңыздылығы түсіндірілді және қазақ тілінің латын әліпбиімен таныстырды. Іс-шара соңында оқушылар латын графигін қолдана отырып, өз аттарын тақтаға жазуды үйренді. |
Калиева М. К. |
3 |
"Қазақ жазуының тарихы"ақпараттық сағаты. |
Қазақ әліпбиінің латын графикасына көшуін насихаттау. Балалар ежелгі заманнан қазіргі уақытқа дейін Қазақстанда жазудың пайда болу тарихымен, қазақ әліпбиін латын графикасына аудару ерекшеліктерімен танысты. |
Муса Майгуль |
4 |
"Латын әліпбиі-заман талабы"атты акция. |
Оқушылар қазақ әліпбиін латын графикасына аудару ерекшеліктерімен танысты, лингвистикалық ойындарды жүргізушілермен бірге ойнады, жаңа әліпбиде сөздер мен өз аттарын жазуға тырысты, қазақ тілінің жаңа латын әліпбиіне жұмбақтар жазды. |
Н. А.Сергеева А. А.Умурзакова |
5 |
"Біз үш тілде сөйлей аламыз ба?"ойыны. |
Оқушылар ойынға белсене қатысып, ағылшын, орыс және қазақ тілдерін үйренуде өз білімдерін көрсете алды. |
А. С.Кельденова А. А.Умурзакова С. Д.Блялова |
6 |
"Әр түрлі әліпбиі бар кітаптар"атты библиографиялық сабақ. |
Оқушылар әр түрлі халықтардың әліпбиімен, қазақ жазуы мен тілінің құрылу тарихымен танысты, оқушыларға ағылшын, түрік, корей, араб тілдерінде жазылған кітаптарға шолу жасалды. |
Н. А.Сергеева С. Д.Байназарова |
7 |
«Латын әліпбиімен Болашақ»әңгімесі |
Оқушыларға қазақ тілінің латын әліпбиіне көшуі, қазақ тілін латын графикасына аудару ерекшеліктері туралы айтылды. Балаларға латын графикасы қазіргі кезеңде көптеген елдерде қолданылатыны, қазақ тілін жаңғырту уақыты келді, кітаптармен бірге латын әліпбиінде қазақ тілінің жаңа әліпбиі ұсынылды. |
Муса Майгуль |
8 |
"Латын әліпбиі: жаңғырту хаттан басталады"ақпараттық стенд. |
Стендте латын графикасының тарихы, оны әлемдік қауымдастықта пайдалану туралы ақпарат, қазақ тілінің латын әліпбиіне көшу туралы тезистер қойылған. |
Қазақ тілі мұғалімдері |
9 |
Ry’hani’jan’g’yry’ Жалпы республикалық диктант |
Жазба-бұл әрбір халықтың рухани, мәдени өсуі мен даму деңгейін көрсететін әлеуметтік құбылыс. Бұл өткенді, қазіргі және болашақты біріктіретін алтын көпір. Мұғалімдер оқушылармен Ry'hani' jan'g 'yry'жалпыұлттық диктант жазды. Диктантты өткізудің негізгі мақсаты-жаңа қазақ әліпбиін және іс жүзінде жаңа ережелерді меңгеруге ықпал ету. Қатысушылар диктантты жазуға ерекше мән берді, ең жақсы нәтижені көрсетуге тырысты |
Қазақ тілі мұғалімдері |
10 |
"Латын графикасы-болашақтың кілті"презентациясы. |
Латын графикасына көшу маңыздылығы түсіндіріліп, латын графикасының жаңа нұсқасы туралы мәліметтер ұсынылды. |
С.Д.Байназарова |
11 |
«Алфавит» Телесабақ |
Сабақ-ойында балалар латын графикасын қызығушылықпен оқып, қазақ сөздерін латын әріптерімен жазды. Қазақстан Республикасы Президентінің 2017 жылғы 26 қазандағы №569 Жарлығымен бекітілген латын графикасының 32 әріптерінен тұратын жаңа қазақ әліпбиі туралы әңгіме болды. Ойын қызықты және қызу өтті, оның барысында балалар жаңа әліпби бойынша сауатты жазудан жарысты. |
Құдайберген Жеңіскүл |
12 |
«Қазақ жазуының тарихы. История казахской письменности» Танымдық сағаты |
Латын жазуы бойынша бірнеше ұрпақтар, соның ішінде үлкен биіктерге жеткендер қазіргі таңда сұранысқа ие қазақ әдебиетін, мәдениетін және ғылымын дамыта отырып оқыды. |
Е. К.Камешев |
13 |
«Латын қарпіне көшу–уақыт талабы Кітап көрмесі |
Қазақ әліпбиін латын графикасына аударуды насихаттау. |
Н. А.Сергеева |
14 |
«Әлемдік өркениетке жол ашатын әліпби. Алфавит, ведущий к мировой цивилизации» тақырыбына арналған дөңгелек үстел. |
Бүгінгі таңда қазақстандықтардың алдында бәсекеге қабілетті 30 елдің қатарына кіру міндеті тұр, ол өз кезегінде елдің дамуындағы көптеген бағыттарды қайта қарауды, оның ішінде әліпбиді өзгертуді талап етеді. |
А. А.Умурзакова |
15 |
«Латын әліпбиіне көшу» бейнеролигі |
Қазақ әліпбиін латын графикасына аударуды насихаттау. |
О. А.Фомина |
16 |
"Туған тіл – Бабалар мұрасы"атты әдеби – поэтикалық мереке. |
Іс-шараның мақсаты" Рухани жаңғыру: Болашаққабағдар" бағдарламалық мақаласын жүзеге асыру; Жастар жылын қолдау; мемлекеттік тілді насихаттау. Оқушылар мен жас педагогтардың сөз сөйлеуі. |
С.Д.Блялова И. В.Суховеева А. А.Умурзакова |
17 |
Сабақ кезеңдеріне латын әліпбиін енгізу |
Жыл бойы қазақ тілі мұғалімдері латын әліпбиінде жазады. (күні, айы, сынып жұмысы және т. б.) |
А. А.Умурзакова С. Д.Байназарова |
18 |
Мектеп сайтына ақпарат орналастыру |
Құдайберген Жеңіскүл |